Yan Hakemin Ofsaytla İmtihanı: Ofsayt Kararlarında Görsel Yanılmalar

Pazar akşamı Beşiktaş-Trabzonspor maçında Beşiktaş'ın attığı bir gol ofsayt gerekçesiyle sayılmadı. Televizyon görüntülerinde Simao ofsayt değilmiş gibi duruyor. Elbette maç biter bitmez ofsayt olup olmadığı, ofsaytsa yan hakemin pozisyonu neden süzemediği tartışmaları başladı. Gelin bu vesileyle daha önce yazmaya söz verdiğim ofsayt kararlarında algı yanılmaları konusunu ele alalım.

Tartışmalı kararları kendilerine sorulduğunda hakemlerimizin sıklıkla verdiği cevaplardan biri "Gördüğümü çalarım"dır. İroniye bakın ki yan hakemler sıklıkla tam da "gördüklerini" çaldıkları için hatalı kararlar veriyorlar! Hollanda'dan Oudejans ve arkadaşlarının* araştırmalarına göre yan hakemler her zaman son defans oyuncusuyla aynı çizgide koşmuyorlar, genelde son defans oyuncusunun yaklaşık 100 santimetre önünden koşuyorlar. Bu durumda da görsel bir yanılmaya kurban gidiyorlar.

Ofsayt değilken yan hakem düdüğünü çalıyor.

Sağınızdaki şekli inceleyelim: Hücum oyuncusu yan hakeme savunma oyuncusundan daha uzakta. Hücum oyuncusu ve defans oyuncusu aynı çizgide ve ofsayt yok. Ancak böyle bir pozisyonda hücum oyuncusunun görüntüsü yan hakemin retinasına (gözün görmeyi sağlayan tabakasına) hücum oyuncusu savunma oyuncusunun önündeymiş gibi düşüyor. Yani yan hakem, hücum oyuncusunu daha önde "görüyor" ve ofsayt bayrağını kaldırıyor.

Ofsaytken yan hakem pozisyonu devam ettiriyor.

Şimdi de solunuzdaki pozisyona bakalım: Neredeyse tam tersi bir durum söz konusu. Hücum oyuncusu yan hakeme savunma oyuncusundan daha yakın. Hücum oyuncusu savunma oyuncusunun önünde ve kendisine pas atıldığında ofsaytta. Ancak görüntü yan hakemin retinasına aynı çizgide olarak düşüyor. Yani yan hakem hücum ve savunma oyuncusunu aynı çizgide olarak "görüyor" ve bayrağını kaldırmıyor.

Bu hatalar tamamen normal görsel yanılmalar sonucunda ortaya çıkıyor. İşini titizlikle ve layığıyla yapmaya çalışan her hakem yukarıdakilere benzer pozisyonlara yakalandığında, yanlış karar verme olasılığı artıyor. Çözüm önerimi daha önce de yazmıştım: Hakemlerin karar verirken teknolojiden (ofsayt veya çizgi kameraları gibi) faydalanmalarına izin verilmesi. Bu konuda çoktandır işi yokuşa süren FIFA'nın artık bir karar vermesi gerekiyor. 

* Oudejans, R. R., Verheijen, R., Bakker, F. C., Gerrits, J. C., Steinbrückner, M., & Beek, P. J. (2000). Errors in judging ‘offside’in football. Nature, 404, 33.

Bunlar da ilginizi çekebilir:
Durum Kötü Hocayı Gönderelim! Ya da...
Panter Kaleci (!) Penaltıda Ne Yapar?
Panter Kaleci 2: Top Yine Penaltı Noktasında