Ceza sahasına yakın bir noktada duran top pozisyonu. Bir korner ya da faul. Ceza sahasının içi ana baba günü. İki oyuncu birbirini sürekli itiyor, çekiyor. Hakem atışın kullanılmasına izin vermiyor. Bu iki oyuncuyu uyarıp tekrar geri çekiliyor. Ne fayda, itiş kakış aynen devam ediyor. Hakem bir daha geliyor, bu sefer uyarı daha sert, kart tehdidi ile birlikte. Sonunda atış kullanılıyor. Hakem onca uğraşına rağmen buz gibi bir penaltıyı ya da faulü göremiyor. Biz taraftarlar televizyondan izliyoruz, hakemin böyle bir pozisyonu nasıl kaçırdığına aklımız ermiyor, bazılarımız hemen hakemin kötü niyetine yoruyor pozisyonu es geçmesini... İnanın kötü niyet nedenlerin belki en sonuncusu. Niye mi?
Çoğunlukla bu pozisyonlar dikkat veya algı sistemimizdeki sınırlılıklar nedeniyle kaçıyor. Yani hakemin suçu insan olması. Sizi ya da beni sahaya koysalar da büyük ihtimalle atlayacağız bu tür pozisyonları.
Daha önce görsel yanılsamaların nasıl ofsayt olan bir pozisyonu değilmiş gibi, ofsayt olmayan pozisyonu da ofsaytmış gibi görmemize yol açtığını tartışmıştık. Yazının başında bahsettiğim ceza sahası kalabalığında faullerin kaçmasının sebebi ise "dikkat" dediğimiz şeyin sınırlı bir kaynak olması.
Yazının devamını okumadan gelin küçük bir egzersiz yapalım. Aşağıdaki kısa videoyu pür dikkat izleyin ve beyaz takımın oyuncularının kaç pas yaptığını saymaya çalışın. Bakalım kaç pas yaptıklarını doğru olarak sayabilecek misiniz? (Videoyu bu linke tıklayarak da görüntüleyebilirsiniz.)
Yalnız siz topları sayarken çok absürd bir şey oldu. Sahaya ayı kostümlü biri girip "moonwalk" dansı yaptı. Görebildiniz mi? Hadi canım demeyin, isterseniz videoyu bir daha izleyin.
Üzülmeyin tek siz değilsiniz "pozisyonu" kaçıran. Dikkat körlüğü denen bu durumu ilk defa gösteren İllinois Üniversitesi'nden Dan Simons'un* çalışmalarına katılan kişilerin çoğu da göremedi.
Mesele budur. Ceza sahası içerisinde o kadar çok itiş kakış oluyor ki hakem bir veya iki eşleşmeye odaklandığında diğerlerini kaçırabiliyor.
Bu işin bir çözümü var mı? Hakem sayısını artırdıkça bu tür hataları azaltabilirsiniz belki ama çok da değil. Sonuçta yan hakemler de orta hakem gibi insan ve onların da dikkati sınırlı. Nitekim kale arkası hakeminin olduğu maçlarda da bu tür hataları sıkça yaşıyoruz.
Çözüm açık aslında. Biz nasıl onlarca açıdan pozisyonları izleyebiliyorsak, hakemlerin de buna hakkı olmalı. Bir kez daha yazalım: NBA'de veya diğer spor dallarında olduğu gibi tartışmalı pozisyonları hakemler anında izleyip kararlarını ona göre verebilmeli. Akşam eve gidip izlediklerinde uykularını kaçırmaktan başka işe yaramıyor bilmem kaç kameralı son teknoloji sistemler...
*Simons, D. J., & Chabris, C. F. (1999). Gorillas in our midst: Sustained inattentional blindness for dynamic events. Perception, 28, 1059-1074.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
Yan Hakemin Ofsaytla İmtihanı: Ofsayt Kararlarında Görsel Yanılmalar
Gol Çizgisi Teknolojisi. Sonunda!
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder