Panter Kaleci 3: Takımları Gerideyken Kaleciler Penaltılarda Sağa Atlıyor

Bu blogu yazmaya başladığımdan beri Panter Kaleci serisi en çok soru ve yorum aldığım yazılar. Serinin birinci yazısında kalecilerin ortada durmaları durumunda penaltı kurtarma olasılıklarının arttığını, ikinci yazısında ise kalecilerin çıplak gözle görülmesi çok zor derecede azıcık sağa ya da sola yakın durmalarının penaltıcıların topu hangi yöne atacağını etkilediğini tartışmıştık. Üçlemeyi o anki skorun kalecinin penaltıda hangi tarafa atlayacağını etkileyip etkilemediğini tartışarak tamamlayalım. (Tamamlayalım diyorum ama belki ileride Star Wars gibi üç yazı daha yaparız kaleci psikolojisi üzerine :))

Sorumuzun cevabını Amsterdam Üniversitesi'nden Roskes ve arkadaşları* vermiş. Dünya Kupası'nda 1982'deki Batı Almanya-Fransa maçıyla başlayıp 2010'daki Uruguay-Gana maçına kadar penaltılara kalan 22 maçtaki penaltı atışlarını incelemişler. Takımları gerideyken kaleciler iki kat daha fazla sağa atlamış!

Takımları öndeyken ya da skor eşitken her yöne eşit atlarken, takımları gerideyken sağı iki kat fazla tercih etmelerinin nedeni ne ola ki? Roskes ve arkadaşlarına göre beynin sol tarafındaki yüksek aktivite buna neden oluyor. Şöyle ki: Bir hedefe ulaşmaya çalışırken beynimizin sol tarafı daha etkin hala geliyor. Beynin sol tarafı daha etkinken sağa doğru hareketlenme, sağ tarafı etkinkense sola doğru hareketlenme olasılığımız artıyor. Bu sadece spor yaparken ya da futbol oynarken değil, günlük hayatımızın her alanında böyle. Kurt Seyit Şura'yı öperken kafasını niye sola değil de daha çok sağa yatırıyor diye merak ediyorsanız senaryo gereği değil tamamen doğal eğilimlerden. İnsanların çoğu sevgilileriyle öpüşürken kafalarını sağa yatırıyor. Neyse konuya dönelim. Sağa doğru hareketlenme doğal ve otomatik bir davranış. Bu tür otomatik davranışları stres altındayken ve zaman baskısı varken kontrol etmek çok zor. Penaltı noktasında takımı mağlup kalecinin yaşadığı tam da bu. Takımı yenik ve o yüzden stresi yüksek. Ve rakibi topa vurduktan sonra anında karar vermek zorunda. Sonuç otomatik eğilime yenik düşmek ve sağa atlamak...

Bu sonuçlar üzerinde düşününce merak ettiğim şey şu: Acaba tecrübeli penaltıcılar zaman için de farkına varmadan da olsa kalecilerin bu eğilimini anlayıp rakip takım gerideyken penaltıları daha çok sola atmaya başlıyorlar mı? Penaltılarını bazen sağa bazen sola karışık gönderen bir Gerrard, bir Rooney yıllar içinde belki farkında olmadan, bilinçaltında bu durumu anlayıp kendi takımları önde olduğunda sola gönderiveriyorlar mı meşin yuvarlağı? İncelemek lazım.

Bunlar da ilginizi çekebilir:
Panter Kaleci (!) Penaltıda Ne Yapar?
Panter Kaleci 2: Top Yine Penaltı Noktasında

*Roskes, M., Sligte, D., Shalvi, S., & De Dreu, C. K. (2011). The right side? Under time pressure, approach motivation leads to right-oriented bias. Psychological Science, 22, 1403-1407.