Efsane golcü Gary Lineker maç öncesi ısınırken hiçbir zaman kaleye bir tane bile şut çekmemiş. Isınmada gollerini harcarsa maça atacak golü kalmaz diye! Bir başka efsane, 1966 Dünya Şampiyonu İngiltere'nin kaptanı Bobby Moore, bütün arkadaşları formalarını giyene kadar beklermiş elinde şortuyla. Herkesin giyindiğinden emin oldıktan sonra kendi şortunu giyermiş. Zaman zaman takım arkadaşı Martin Peters gıcıklık olsun diye kendi şortunu giymeyip beklediğinde Bobby önce şortu üstüne geçirir, Martin giyindikten sonra tekrar bir güzel soyunup şortu bir daha giyermiş!
1998 Dünya Kupası'nı izleyenler hatırlarlar, Blanc her maçtan önce Barthez'in kelini öperdi. Cezalı olduğu maçta dahi sırf bu ritüeli yapabilmek için sahaya indi. Chelsea kaptanı Terry'den bahsetmeden geçmeyelim. Maçtan önce hep aynı pisuvarı kullanıyor. Eğer doluysa bekliyor. Deplasmanlarda ne yapıyor bilmiyorum! Bu tür davranışlar sadece futbolculara özgü değil, tüm atletlerde yaygın. Michael Jordan kariyeri boyunca forması altına her zaman üniversitesinin şortunu giydi. Serena Williams maçlara mutlaka favori sandaletiyle geliyor, ayakkabılarını hep aynı şekilde bağlıyor, birinci servisinde topu beş kere, ikinci servisinde ise iki kere sektiriyor. Peki tüm bu uğurlar, ritüeller, batıl inançlar, ya da adına ne derseniz deyin gerçekten sporcuların performanslarını artırıyor mu?
Sıkı durun, Köln Üniversitesi'nden Damisch ve arkadaşlarının* yaptığı bir çalışmaya göre evet! Damisch ve arkadaşları deneylerindeki katılımcılardan belirli sayıda golf vuruşu yapmalarını istemişler. Katılımcıların yarısına topu verirken "Buyurun topunuz, şimdiye kadarki atışlara bakılırsa şanslı top bu" demişler. Diğer yarısına da "Buyurun topunuz, herkes şimdiye kadar herkes bu topu kullandı" demişler. Şanslı topu kullandığına inanan katılımcılar ortalama olarak diğer katılımcılardan daha fazla sayı üretmiş! Bu ilginç bulgunun nedeni şu: Bu tür batıl inançlar, ritüeller, adına ne derseniz deyin, sporcuların kendilerine olan güvenini artırıyor. Artan güven de performansa olumlu katkı yapıyor.
Sporcular bu davranışları performanslarına etkisini bilerek mi yapıyorlar? Tabii ki hayır. Hadi sporcuları geçtim, maçları izleyen taraftarlar bunları niye yapıyor? Onların davranışlarının sonucu etkileme şansı da yok. Şahsen benim maç esnasında televizyonun karşısında hep aynı yerde ve şekilde oturan, maçın belirli bir dakikasından sonra eşine zorla oturduğu yeri değiştirten, formasını takım iyi gittiğinde yıkamaya yanaşmayan tanıdıklarım var! Bu davranışların kökeninde farklı psikolojik süreçler var. Ve bu süreçler hepimiz için geçerli. O zaman taraftar niye bu davranışları yapıyor, bir sonraki yazıda ele alalım.
*Damisch, L., Stoberock, B., & Mussweiler, T. (2010). Keep your fingers crossed! How superstition improves performance. Psychological Science, 21, 1014-1020.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
Teknik Direktörün Başarısı Yüzünden Okunur
Transfer Piyasasında Yapılan Dört Büyük Hata
İddaa'cılar Dikkat! Kuponu Doldurmadan "Üstüne Uyumak" Lazım :)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder